Το Stonehenge είναι ένα από τα μεγαλύτερα και εντυπωσιακότερα μεγαλιθικά μνημεία όχι μόνο στην Αγγλία αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο. Τοποθετείται στην πεδιάδα του του Σώλτσμπερυ (Salisbury) τρία χιλιόμετρα από την πόλη Wiltshire στη νότια Αγγλία. Πρόκριτε για ένα κύκλο μεγαλιθων, που κατασκευάστηκε με τις πλέον αρχαιολογικές εκτιμήσεις ανάμεσα στο 3000 π.χ. και το 2000 π.χ. Το όνομα Στόουνχεντς (Stonehenge) προέρχεται από τις αρχαίες αγγλικές λέξεις Stanhen gist, που σημαίνει κρεμαστεί λίθοι και έδωσαν το όνομα τους σε μια ολόκληρη ονομασία μνημών. Το Στόουνχεντς και ο περιβάλλον χώρος του προστεθήκαν στον κατάλογο της UNESCO, για την παγκόσμια πολιτισμική κληρονομία το 1986. Ο αρχικός σκοπός του μνημείου δεν είναι ξεκάθαρος, αλλά ορισμένοι αρχαιολόγοι κάνουν υποθέσεις ότι ήταν ένας κατασκευασμένος για την λατρεία των αρχαίων θεοτήτων. Υπάρχει επίσης η περίπτωση να ήταν αστρονομικό παρατηρητήριο με σκοπό την ένδειξη σπουδαίων γεγονότων στο προϊστορικό ημερολόγιο η ακόμα και να ήταν ένα ιερό μέρος για την ταφή των υψηλόβαθμων πολιτών μια κοινωνίας.
Η κατασκευή του Στόουνχεντς χωρίστηκε σε τρεις φάσεις: Πρώτη φάση: Οι κάτοικοι της Αγγλία την νεολιθική εποχή (αυτόχθονες) ξεκίνησαν την κατασκευή τις πρώτης φάσης του Στόουνχεντς περίπου στο 2950 π.χ. με το σκάψιμο μιας κυκλικής τάφρου, χρησιμοποιώντας ως εργαλεία ελαφίσια κέρατα. Ο κύκλος είχε διάμετρο 100 μετρά και η τάφρος από μόνη της είχε πλάτος 6 μετρά και 2 μετρά περίπου. Στη συνεχεία χρησιμοποίησαν κομμάτια κιμωλίας, τα οποία πήραν από την τάφρο, για να φτιάξουν ένα κρημνώδες ανάχωμα στο εσωτερικό του εξωτερικού κύκλου. Στο εσωτερικό του κυκλικού αυτού αναχώματος έσκαψαν 56 ρηχές τρύπες, γνώστες ως «τρύπες του Όμπρεϊ» (η ονομασία τους προήλθε από το όνομα του εξερευνητή Aubrey που τις ανακάλυψε), στις οποίες υπήρχαν ξύλινοι στύλοι. Τέλος δυο παράλληλοι λίθοι ανεγέρθηκαν στην είσοδο του κύκλου εκ των οποίων η Λίθος της Σφαγής (Slaughter Stone) υπάρχει ακόμα. Επίσης έχουν διασωθεί και οι δυο βασικοί λίθοι (Station Stone), οι όποιοι είναι τοποθετημένοι αντικριστά. Δεύτερη φάση: Οι εργασίες για την δεύτερη φάση ξεκίνησαν περίπου το 2100 π.χ. Στη φάση αυτή συναρμολογήθηκε ένα ημικύκλιο στο εσωτερικό του αρχικού αναχώματος και της κυκλικής τάφρου, αποτελούμενο από πέτρες, γρανίτη και της λεγόμενες γαλαζόπετρες (η ονομασία τους δόθηκε από τον χρωματισμό τους). Για την φάση αυτή υπάρχουν πολλές και αντικρουόμενες απόψεις. Αρχικά, οι γαλαζόπετρες προήρθαν από τα Όρη Πρεσέλι (Preseli Hills) της νοτιοδυτικής Ουαλίας. Πρόκειται για περίπου 40 γαλαζόπετρες βάρους 4 τόνων η κάθε μια. Το πώς έγινε η μεταφορά δεν είναι γνωστό, αλλά αυτό δεν προβληματίζει τους αρχαιολόγους, καθώς πολλάκις στο παρελθόν έχουν γίνει μεταφορές τεραστίων όγκων για μεγάλες αποστάσεις. Παρόλα αυτά είναι ενδιαφέρων να ρωτηθούμε τη κάνει τόσο ενδιαφέρων την περιοχή του Στόουνχεντς ώστε να δοθεί τόση προσπάθεια και τόσο κόπος για να κουβαλήσουν τους γιγαντίους λίθους σε απόσταση 400 χιλιόμετρων, αντί να χτιστή στη περιοχή που πάρθηκαν οι γαλαζόπετρες. Δεύτερον, η είσοδος στο ημικύκλιο των γαλαζοπετρών είναι ευθυγραμμισμένη με την ανατολή του Ήλιου κατά την διάρκεια της θερινής ισημερίας. Η ευθυγράμμιση αυτή συνεχιστικέ με την διασαφήνιση μια νέας προσέγγισης της περιοχής, της «Λεωφόρου» (Avenue), η οποία έχει χαντάκια και τάφρους σε κάθε πλευρά, όπως ήταν και ο αρχικός εξωτερικός κύκλος. Δυο Πέτρες της Φτέρνας (Heel Stones) τοποθετηθήκαν στη λεωφόρο, εκ των οποίων η μια υπάρχει ακόμη –αν και γυρτή. Τρίτη φάση: Η τρίτη φάση είναι υπεύθυνη για το λίθινο αυτό σχηματισμό ο όποιος μας είναι σήμερα ορατός. Κατά τη διάρκεια αυτής της φάσης, η οποία ξεκίνησε γύρω στο 2000π.Χ., οι χτιστές κατασκεύασαν ένα κύκλο από κατακόρυφους λίθους, τους Συρσε (ψαμμόλιθοι) σε ζεύγη, και σε κάθε ζευγάρι τοποθετήθηκε οριζόντια στην κορυφή μια υπέρυθρη πετρά. Οι οριζόντιες αυτές πέτρες δεν είναι ορθογώνιοι, αλλά κάμπτονται με τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζεται ένα ημικύκλιο στην κορυφή. Αρχικά υπήρχαν 30 λίθοι Σάρσεν. Από αυτές είναι ακόμα όρθιες. Προήρθαν από το Μάρλμπορο Ντάουνς (Marlborough Downs), 30 χιλιόμετρα βόρεια του Στόουνχεντς, ύψους 4 μέτρων και βάρους 50 τόνων ο καθένας. Η εξωτερική επιφάνια όλων αυτών των λίθων σφυρηλατήθηκε και ομαλοποιήθηκε. Στο εσωτερικό του πέτρινου αυτού δάχτυλου στήθηκε ένας πεταλοειδής σχηματισμός της ίδιας κατασκευής με την χρήση 10 κατακόρυφων λίθων. Εδώ οι τρίλοβοι (αποτελούμενοι από δυο κάθετες πέτρες και συν το υπέρθυρο) στέκονται ξεχωριστά μεταξύ τους σε πέντε ζεύγη. Οχτώ από της αρχικές πέτρες υπάρχουν ακόμα. Ο πεταλοειδής αυτός σχηματισμός είναι εξίσου ευθυγραμμισμένος με το θερινό ηλιοστάσιο. Περίπου Έναν αιώνα αργότερα, γύρω στις 20 γαλαζόπετρες από την δεύτερη φάση τοποθετηθήκαν σε σχήμα πέταλου στο εσωτερικό του πεταλοειδή σχηματισμού των Σάρσεν. Στις μέρες μας έχει επιζήσει λιγότερο από το μισό.
Η αρχαιολογική αμάδα έφερε στο φως κόγχες που κάποτε εμπεριείχαν γαλαζόπετρες (μικρότερες πέτρες, οι περισσότερες από τις οποίες δεν υπάρχουν πια), οι οποίες διαμόρφωναν το αρχικό κτίσμα. Οι ερευνητές θεωρούν ότι οι γαλαζόπετρες αποτελούν ένδειξη ότι το Στόουνχεντς ήταν κάποτε θεραπευτικός τόπος. Ο καθηγητής Tim Darvill, από το πανεπιστήμιο του Bournemouth και επικεφαλής της ανασκαφής, και ο καθηγητής Geoff Wainwright από την Εταιρία Αρχαιοτήτων, υποστηρίζουν ότι η ανακάλυψη περισσότερων στοιχείων για την Ιστορία των γαλαζοπετρών μπορεί να είναι κλειδί για την λύση του μυστήριου, του λογού, δηλαδή, της αναίρεσης του Στόουνχεντς. Θεωρούν πάντως ότι οι γαλαζόπετρες μεταφερθήκαν εκεί επειδή οι άνθρωποι της νεολιθικής εποχής πίστευαν ότι είχαν θεραπεύτηκες ιδιότητες.
Η περίοδος ονομάστηκε Νεολιθική κατά τη συνήθη πρακτική του χωρισμού της ιστορίας σε τρεις περιόδους. Αρχικά χωριζόταν μεθοδολογικά από την ύπαρξη τριπτών ή λειασμένων λίθινων εργαλείων (μυλόπετρες, πελέκεις), καθώς τα εργαλεία αυτά δεν υπήρχαν στις προηγούμενες περιόδους Παλαιολιθική και Μεσολιθική. Αργότερα η περίοδος ταυτίστηκε με την αρχή του τροφοπαραγωγικού "σταδίου", καθώς και με τη μόνιμη εγκατάσταση και τη χρήση της κεραμικής. Τα τελευταία χρόνια θεωρείται ότι η εξημέρωση των ζώων και των φυτών, η μόνιμη εγκατάσταση και η κεραμική είναι πρακτικές πιο περίπλοκες και οι άνθρωποι δεν τις υιοθετούν αυτόματα αλλά ανάλογα με τοπικές κοινωνικές διεργασίες. Ο όρος Νεολιθική χρησιμοποιείται τα τελευταία χρόνια περισσότερο ως χρονολογικό στοιχείο, ως εργαλείο των αρχαιολόγων για την καλύτερη συνεννόηση. Πάντως με τις αυξανόμενες δυνατότητες της ραδιοχρονολόγησης και της δενδροχρονολόγησης, όλο και περισσότεροι αρχαιολόγοι τείνουν να χρησιμοποιούν τελευταία απόλυτες χρονολογίες.
Το Στόουνχεντς μοιάζει με μια ομάδα από κτίσματα στα νισιά τις Μάλτα και του Γκόζο, τους Μεγαλιθικούς Ναούς της Μάλτας (Megalithic Temples of Malta). Είναι μια ομάδα από επτά μεγαλιθικών συνόλων, οι ναοί αυτοί είναι: Γκγκαντίτζα (Ġgantija), Χαγκάν Κιουίμ (Ħaġar Qim), Μνάτζντρα (Mnajdra), Τα' Χαγράτ (Ta' Ħagrat), Τα' Σκορμπά (Ta' Skorba) και Ταρχίεν (Tarxien). Οι ομοιότητες είναι μεγάλες καθώς σε όλα αυτά τα κτίρια ο σχεδιασμός, τα υλικά και ο τρόπος λειτουργίας τους ήταν όμοιος. Καθώς και οι θρύλοι που υπάρχουν για τα παραπάνω κτίρια μοιάζουν πολύ με τους θρύλους που «ισχύουν» για το Στόουνχεντς.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου